Even een vraag: vind jij zonnepanelen duurzaam? De meeste mensen zien zonnepanelen inderdaad als een toonbeeld van duurzaamheid, maar je raadt het al: wij niet. Of beter gezegd: nog niet helemaal. Want veel zonnepanelen worden na gebruik gewoon weggegooid. Drie jaar geleden zijn wij daarom een project gestart: Gener8. In de volgende serie blogs nemen we jullie mee in onze poging om circulaire panelen te ontwikkelen. Onze droom komt ook aan bod: een volledig nieuw systeem waarin we gaan betalen met energie. Kritisch? Geïnteresseerd? Lees verder!
Blog #1 – de start van Gener8… Zonnepanelen zijn een mooi middel om hernieuwbare energie op te wekken, maar ze zijn nog veel te moeilijk te recyclen.
Door de manier waarop de panelen gemaakt worden is hergebruik van materialen of componenten bijna onmogelijk, en gaan er veel materialen verloren. Daar komt bij dat de hoeveelheid opgewekte zonne-energie de afgelopen jaren exponentieel groeit. Iets waar we vanzelfsprekend heel gelukkig van worden, maar het brengt dus ook een schaduwzijde met zich mee: over een aantal jaar gaan we grote hoeveelheden zonnepanelen demonteren en verwerken, met een grote afvalberg zonder directe oplossing als gevolg.
Naast het oplossen van het probleem dat in het vooruitzicht ligt, moeten we natuurlijk ook voorkomen dat dit probleem blijft groeien. De zonnepanelen die nu ontwikkeld en geproduceerd worden, moeten na hun levensduur wél goed hergebruikt kunnen worden. Met het oog op stijgende grondstofprijzen is het ook vanuit een economisch en geopolitiek perspectief gewoon slim om te doen: hoe meer grondstoffen je kan blijven gebruiken, hoe minder je nieuw hoeft te importeren.
Met dit alles in ons achterhoofd begonnen wij twee jaar geleden aan ons project ‘Gener8’.
Het begon met een visie: door te kijken naar de energie die opgewekt wordt én naar het materiaal dat (her)gebruikt wordt, zagen we de kans om ’s werelds eerste ‘positive impact product’ te maken: een zonnepaneel dat meer energie opwekt dan er nodig is om hetzelfde paneel te produceren en te verwerken, zonder dat hiervoor materiaal ‘verloren gaat’.
Sindsdien is er veel gebeurd. We hebben partijen aangehaakt die ons konden helpen met alle relevante expertise gebieden. Van producenten tot afvalverwerkers, kennisinstellingen en alles wat hier tussen in zit. We hebben met investeerders gesproken, een subsidieaanvraag ingediend en overwogen om de bouw van het eerste circulaire paneel te crowdfunden. Aan het einde van de rit zijn we tegen veel barrières opgelopen en is er nog steeds geen circulair paneel. Helaas. Wat er wel is: een enorme bak kennis die we graag met zoveel mogelijk mensen delen, en het geloof dat dit concept technisch en financieel haalbaar is.
We hebben geen technische oplossing nodig maar een nieuw systeem
Om tot een circulair paneel te komen is wat ons betreft geen nieuwe technologische doorbraak nodig. We kunnen het al. Maar we doen het dus niet. Waarom gebeurt dit dan nog niet? Het korte antwoord is: omdat het wellicht in het belang is van de gehele keten op lange termijn, maar niet in het belang van individuele partijen op korte termijn.
“… Het is wellicht in het belang is van de gehele keten op lange termijn, maar niet in het belang van individuele partijen op korte termijn…”
Een voorbeeld: het ontwerpen van een circulair paneel kost meer tijd en geld dan het ontwerpen van een paneel dat geoptimaliseerd is op rendement en levensduur. De winst van een circulair paneel wordt pas aan het einde van de levenscyclus behaald: bij demontage en hergebruik. Het is echter zo dat de partij die verantwoordelijk is voor de productie en ontwerp, niet dezelfde partij is als degene die betrokken is bij demontage en hergebruik. Kosten en baten vallen dus op verschillende plekken en momenten in de keten. Daar komt nog bij dat de technische levensduur van een gewoon paneel 20 jaar is, en van een hoogwaardig paneel misschien wel 40. Een investering die gemaakt wordt in circulariteit van een paneel betaalt zich dus mogelijk pas na 40 jaar uit.
Onze oplossing: een nieuwe vorm van intensieve samenwerking. Geen nieuwe technische oplossing, maar een samenwerking tussen ketenpartners: een nieuw ‘systeem’. Wij denken een manier gevonden te hebben om alle belangen van de betrokkenen dusdanig te organiseren dat alle kosten, maar vooral alle baten, gelijkmatig kunnen worden verdeeld. Met deze visie hebben wij de afgelopen twee jaar partners aangehaakt. ECN, het havenbedrijf Rotterdam, WEELEC, Exasun en Urban Mining Corp waren bereid om te kijken of we dit systeem samen konden creëren. Door de belangen van de partijen bij elkaar te brengen hadden we op papier de oplossing voor onze gedroomde circulaire panelen.
Investeerders die wij spraken gaven zonder uitzondering aan dat de fase waarin ons project zich bevond zich niet leende voor hun kapitaal: nog geen werkend prototype, geen garantie op afzetmarkt en daarmee geen garantie op een rendement. Te veel risico dus eigenlijk. Wij besloten eind 2016 dan ook een subsidieaanvraag in te dienen. Doel van de aanvraag was tweeledig: het bewijzen dat de markt circulair ingericht kon worden en het opzetten van een recyclingproces dat hoge percentages materialen van bestaande zonnepanelen kon terugwinnen. Helaas is de subsidie ons uiteindelijk niet gegund. De conclusie was dat ons idee op technisch vlak niet innovatief genoeg was. Wij zijn het eens met deze conclusie, maar dat is ook meteen ons punt: om ons gedroomde systeem te ontwikkelen is technische innovatie niet de randvoorwaarde… het gaat om vernieuwing van de keten, van het systeem.
Wat nu?
We geloven dus nog steeds in de kracht van ons concept. Natuurlijk zijn er praktische bezwaren en uitdagingen, maar op lange termijn zien we een systeem voor ons dat veel positiever zou kunnen werken dan ons huidige energielandschap. Decentrale duurzame energie, zonder (of met minimaal) verbruik van materialen en zeldzame grondstoffen. Misschien zelfs wel een systeem waarin we betalen met de energie die we zelf opwekken.
In de volgende paar blogs nemen we jullie stapsgewijs mee in onze visie, in ons project, in onze droom en in de geleerde lessen
Zoals gezegd nemen we jullie in de volgende serie blogs mee in onze poging om circulaire panelen te ontwikkelen. Onze droom komt ook aan bod: een volledig nieuw systeem waarin we gaan betalen met energie. De opbouw is als volgt:
| Blog #1 | Introductie van Gener8 | Welke fases hebben wij doorlopen, en waar staan we nu? |
| Blog #2 | Inhoudelijke uitleg van ons concept | Dit blog is noodgedwongen iets technischer: we willen graag uitleggen dat we niet alleen de overtuiging hebben maar ook de getallen kunnen leveren om dit te ondersteunen. |
| Blogs #3, #4 en #5 | uitwerking van ons initiatief in een aantal ‘concepten’ | Vanuit het perspectief van een gebruiker, de overheid en een investeerder maken we ons toekomstbeeld concreet. |
| Blog #6 | Geleerde lessen | Waar zijn wij tegenaan gelopen, wat moeten we nog oplossen en wat ging juist goed? |
Geïnteresseerd, geïnspireerd of zin om te verder te denken?
We horen graag van je! We willen deze kennis delen om elkaar verder te helpen. Ben je bezig met een project dat aansluit bij dit initiatief? Wil je meer informatie? Of wil je misschien gewoon sparren over dit concept? Laat wat van je horen!