Aanleiding
Uit de praktijk blijkt dat circulair bouwen onder het huidige fiscale stelsel in het nadeel is ten opzichte van de traditionele bouw. Dat komt ten eerste omdat de bouwsector arbeidsintensief is; een groot gedeelte van een bouwproject bestaat immers uit loonkosten. Circulair bouwen is nóg arbeidsintensiever, met name omdat secundaire bouwmaterialen weer gereed gemaakt moeten worden voor een tweede leven, zodat ze weer hoogwaardig toegepast kunnen worden. Tegelijkertijd moeten circulaire bouwmaterialen zien te concurreren met lineaire bouwmaterialen, waarbij in de prijs de milieukosten (zoals CO2-uitstoot, uitputting van grondstoffen en andere milieueffecten) niet opgenomen zijn.
Onderzoeksvraag
Wat is de meerwaarde van circulair bouwen en slopen? Wat kost circulair bouwen en slopen ten opzichte van de traditionele manier van bouwen en slopen? En wat zou een belastingverschuiving van arbeid naar grondstoffen betekenen voor de investeringskosten van circulair bouwen en slopen?
Aanpak
Aan de hand van praktijkcases wordt dit onderzoek gedaan. Voor deze praktijkcases wordt een (theoretisch) lineair alternatief gematerialiseerd – waarbij een vergelijking kan ontstaan van lienair vs. circulair. Voor deze cases wordt gekeken:
- Wat de meerwaarde is van circulair bouwen. Bijvoorbeeld in termen van milieuimpact, materiaalgebruik en arbeidsinzet;
- Wat de investeringskosten zijn van circulair bouwen t.o.v. lineair bouwen.
Vervolgens worden diverse scenario’s ontwikkeld voor de tax shift. In deze scenario’s worden de effecten van drie (fictieve) fiscale verschuivingen berekend:
- Een milieuheffing, die gekoppeld wordt aan de milieu-impact;
- Een primaire grondstoffenheffing, die gekoppeld wordt aan het gebruik van primaire grondstoffen;
- Een verlaging van de loonheffing, die gekoppeld wordt aan de inzet van arbeid.
Op basis van deze tax shift scenario’s wordt berekend hoe de investeringskosten van de circulaire en lineaire variant veranderen.
Status
Er zijn inmiddels twee studies afgerond:
- Circulair bouwen: hoe reken je het rond? Gepubliceerd februari 2022.
- Bouwen aan eerlijke belastingen. Gepubliceerd september 2023.
Het resultaat
Op basis van deze twee onderzoeken kunnen we de volgende resultaten delen:
- De investeringskosten van circulair bouwen en slopen liggen hoger dan die van lineair bouwen en slopen.
- De milieu-impact van circulair bouwen en slopen is lager dan die van lineair bouwen en slopen.
- Circulair bouwen en slopen leiden tot arbeidsvraag.
- Een lastenverschuiving maakt circulair bouwen en slopen economisch meer concurrerend.
