Er is te weinig sturing en beleid om een circulaire economie van de grond te krijgen. Dit is ook de conclusie van ons onderzoek naar beleidsoplossingen voor de circulaire bouweconomie. Zonder sterkere overheidssturing komt de circulaire transitie in de bouw niet van de grond.
Belemmeringen
De ambitie om circulair te bouwen is er, maar botst vaak met andere, dringende doelen zoals snelle en betaalbare woningbouw en de energietransitie. Circulaire aspecten lijken hierbij ondergeschikt. Dit onderzoek toont aan dat de belangrijkste belemmeringen zijn:
- Doel: het doel van de transitie is niet helder, waardoor partijen niet in beweging komen;
- Sturing: sturingsmethodieken zijn onvoldoende in lijn met de circulaire transitie;
- Wet- en regelgeving: huidige wet- en regelgeving is onvoldoende gericht op circulariteit, en stuurt vooral op andere beleidsdoelen. Ook is er (te) weinig wet- en regelgeving die circulaire woning(bouw) actief stimuleert.
- Risico’s: de sector is risico-avers, daarnaast worden de risico’s van vernieuwing veelal bij de markt neergelegd.
- Businesscase: circulair bouwen leidt vaak tot financiële meerkosten voor de markt, terwijl de baten bij de maatschappij liggen.
Overheidsingrijpen
Om deze belemmeringen te overwinnen, is een krachtige overheidsrol essentieel. De overheid moet:
- Circulaire positioneren als middel voor andere beleidsthema’s: Circulair bouwen moet een centrale plek krijgen in het overheidsbeleid, waarbij een integraal afwegingskader nodig is voor gebiedsontwikkelingen.
- Het perspectief verbreden: Naast nieuwbouw moet ook gekeken worden naar renovatie en het beter benutten van bestaande gebouwen. Hier zit veel potentie, terwijl de aandacht nu veelal op nieuwbouw gericht is.
- Een gezonde markt creëren: De huidige markt is niet ingericht op circulariteit. Om circulaire bouwen de standaard te maken, is het essentieel dat circulair bouwen de economisch meest logische keuze is. Een combinatie van normering en beprijzing kan ervoor zorgen dat de markt voor circulair bouwen aantrekkelijker wordt.
- Wet- en regelgeving aanpassen, ook op gemeentelijk niveau: Met name gemeenten hebben een belangrijke rol om werkwijzen zoals splitsen, optoppen, samenwonen en transformaties aan te jagen.
Wat betekent dit in de praktijk?
De beleidsoplossingen zijn terug te vinden in het rapport. Om een eerste idee te geven van de mogelijkheden voor verschillende lagen van de overheid, hebben wij hier een greep uit de beleidsoplossingen gedaan:
Ga voor meer beleidsoplossingen naar ons rapport.
Conclusie
De circulaire transitie in de bouwsector gaat met enkele losse beleidsoplossingen niet direct versnellen. Uiteindelijk moet de transitie gemaakt worden door op systeemverandering in te zetten. De overheid moet hierin een proactieve rol spelen door duidelijke doelstellingen te stellen en de juiste randvoorwaarden te scheppen. Als regisseur van de transitie kan de overheid hier voor versnelling zorgen.
De overheid heeft een cruciale rol in het versnellen van de circulaire transitie in de bouw. Door een heldere visie, effectieve sturing en een stimulerend beleidskader kunnen we de bouwsector transformeren naar een duurzame en circulaire toekomst.