Ik heb niet gekeken naar de persco van afgelopen vrijdag; al was er een andere Minister in wie ik ongetwijfeld meer vertrouwen heb vanwege zijn vakkennis. Hoewel er ook een praktische reden was, ik kon immers niet kijken vanwege kinderbedtijd; had ik ook wat argwaan voor de willekeurige en vaak economisch gemotiveerde keuzes die gemaakt worden.
Wanneer durven we onze blik te verruimen naar de toekomst? Er staat ons immers een grotere crisis te wachten dan ‘het virus’. Laat ik mijn punt concreet maken aan de hand van twee voorbeelden.
- De winkels mogen wel open, de culturele sector niet.
Als er één ding is dat ik heb geleerd van de lockdown is het dat ik nóg minder nodig had dan ik daarvoor dacht. Als je werkt in de duurzaamheid en je dondersgoed bewust bent van de ‘verborgen impact’ van alle spullen die je koopt, ervaar ik toch bij elke transactie een soort ‘koopschaamte’. En in de lockdown verdween die steeds meer naar de achtergrond… want als de winkels niet open zijn, en ik als duurzaamheidsfreak al helemaal geen busje ga laten rijden, verdwijnt die koopschaamte steeds meer naar de achtergrond. Wát een bevrijding.
Natuurlijk begrijp ik dat er talloze winkelondernemers zijn die naar dit moment hebben gesnakt. En natuurlijk zou ik niet in hun schoenen willen staan. Maar tóch denk ik dat de discussie wel eens gevoerd mag worden: wat is immers de milieuimpact van het openen van de winkels? Met wat snel gereken kom ik op een verbazingwekkende uitstoot van 90.000 ton CO2-equivalenten voor een gemiddelde zaterdag in de winkelstraten.
Nou zegt een ton CO2 uitstoot misschien niet zoveel; maar wanneer je het omrekent naar normale mensen eenheden valt m’n mond open. Ruim 20.000 Amerikanen kunnen daarvoor één jaar lang rijden in hun auto. Voor één zaterdag shoppen. Één!
En in schrille contrast staat daar tegenover de milieuimpact van de cultuursector, wat lastig te becijferen blijkt. De Milieubarometer geeft inzicht in gemiddeldes van festivals, musea en podia – maar vanwege de verschillen in omvang komt daar géén eenduidig cijfer uit. Maar aan je onderbuik voel ik al wel: het zal leiden tot stúkken minder milieuimpact.
En laten we de positieve effecten niet vergeten: cultuur prikkelt de geest. Het is een maatschappelijk goed.
- Het advies om medische mondkapjes te dragen
Na de persco las ik op de site van de Rijksoverheid: “U krijgt het advies om geen stoffen of eigen gemaakte mondkapjes meer te dragen. U kunt beter wegwerpmondkapjes gebruiken, zoals verkrijgbaar in supermarkten en drogisterijen.”
Ook hier – ik begrijp dat de medische mondkapjes een functie hebben in het afremmen van het virus. Maar als elke Nederlander ouder dan 13 jaar elke dag één mondkapje draagt zoals aanbevolen, dan leidt dat tot bijna 2 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar (zie ook dit artikel van EcoChain). En waar ik dacht dat een zaterdag shoppen al impact opleverde – kunnen voor deze uitstoot omgerekend 400.000 Amerikanen een jaar lang autorijden.
Steeds vaker vraag ik me af of Nederland nog wel een maatschappij is, of eigenlijk alleen nog maar een economie… Wanneer gaan we inzien dat het maken van lange termijn, maatschappelijk geïntegreerde keuzes, ons veel verder gaat brengen dan het sturen op de korte termijn?
Ik had meer verwacht van het nieuwe kabinet. Ik had meer gehoopt.